Patates ıslahının öncü kuruluşu olan ve Türkiye’de patatesle ilgili ilk ve tek Ar-Ge merkezi, Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, geliştirmiş olduğu yerli ve milli patates çeşitleri ve yaptığı çalışmalarla patates sektörüne rol model olmaya devam ediyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak faaliyetlerini sürdüren Enstitü Müdürlüğü 2005 yılından beri yürüttüğü ıslah çalışmaları neticesinde 10 adet yerli ve milli patates çeşidi ülke tarımına kazandırmıştır. Enstitü geliştirdiği çeşitlerden 8 tanesini de ülkemizde bir ilk olarak özel sektöre devrini gerçekleştirmiştir. Özel sektöre devredilen yerli ve milli çeşitlerin en yakın zamanda üreticilere ulaşması için ara vermeden ileri kademede tohumluk üretimleri ve sertifikasyon işlemleri yürütülmektedir.
Patates (Solanum tuberosum L.) zengin bir besin kaynağı olup dünyada giderek büyüyen açlık sorunu ve dengeli beslenme ihtiyacına cevap verebilecek en önemli bitkilerin başında yer almaktadır. Dünyada, yaklaşık 375 milyon ton üretim miktarı ile şeker kamışı, mısır, çeltik ve buğdayın ardından en çok üretimi yapılan bitkidir. Türkiye önemli bir patates üreticisi ülke konumunda olup, sertifikalı patates tohumluğu üretiminde de yeterlilik oranları %115’lere ulaşmıştır.
Dünyada ve Türkiye’de başta tohumluk olmak üzere patates üretim alanlarında, özellikle hastalık ve zararlıların kontrol altına alınması büyük önem arz etmektedir. Bilindiği gibi patateste viral, fungal ve bakteriyel hastalık etmenleri, ortalama %30-100 oranında ürün kaybına neden olmaktadır. Bu sorunların önüne geçmek için topraksız tarım gibi ileri teknikler; özellikle toprak kökenli patojenler gibi bazı toprak kaynaklı problemlerin yaşandığı alanlarda, alternatif ve yüksek verimli bir üretim şekli olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu kapsamda Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü son yıllarda altyapısını da yenileyerek Ar-Ge kompleksi, Doku Kültürü, Islah Genetik, Patates Hastalıkları Laboratuvarlarını ve Tam Kontrollü Tohumluk Üretim seraları ile modern bir yapıya bürünmüştür.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Patates Araştırma Enstitüsü Müdürü Sn. Uğur PIRLAK “Enstitümüz, halihazırda ıslah ettiği ve tescil ettirdiği yerli ve milli çeşitleri ile geliştirme aşamasında olan yerli ve milli çeşitlerinin süper elit kademedeki tohumluk üretimlerini modern şartlarda ve en verimli şekilde devam etmektedir. Geliştirmiş olduğu yerli ve milli çeşitlerinin ve çeşit adaylarının ileri kademedeki mini yumru üretimlerini havada yani aeroponik sistemle ve suda yani hidroponik sistemle yapmaktadır.
Havada dediğimiz Aeroponik sistemde, Enstitümüz doku kültürü laboratuvarında üretilen viral, bakteriyel ve fungal etmenlere karşı temiz bir başlangıç materyali olan in-vitro bitkiler üretilmekte ve bu bitkilerin kökleri karanlık ve etrafı kapalı bir muhafaza içine alınmakta, yeşil aksamı ise muhafazanın üst kısmında gelecek şekilde yerleştirilmektedir. Bu sistemde kökler karanlık ve kapalı bir ortamda asılı şekilde durur ve belli aralıklarla köklere bitkinin tüm ihtiyacını karşılayan bir besin çözeltisi belirli aralıklarla püskürtülmektedir. Bu yöntem ile bitki başına yaklaşık 100-150 mini yumru üretimi sağlanmaktadır.
Suda dediğimiz Hidroponik yöntemde ise yine Enstitümüz doku kültürü laboratuvarında üretilen in-vitro bitkiler, etrafı kapalı ve içinde besin çözeltisinin dolaştığı bir sisteme yerleştirilmektedir. Bu sistemde de bitkinin yeşil aksamı üst kısımda kökleri ise suyun içinde kalacak şekilde yerleştirilmektedir. Bu yöntem ile bitki başına yaklaşık 50-60 mini yumru üretilmektedir.
Her iki üretim sisteminde de kontrollü bir biyolojik ve kimyasal kontrol sağlanabilmekte, özellikle viral, bakteriyel ve fungal etmenlere karşı temiz bir mini yumru üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu sistemlerin diğer bir avantajı ise gübre, su ve ilaç gibi girdi kullanımlarında daha optimum ekonomik ve çevreye duyarlı olmasıdır.
Bu kapsamda ülkemizde patates konusunda kamudaki en kapsamlı AR-GE merkezi olan Enstitü Müdürlüğü’müzde mini yumru üretim kapasitemizi, Bakanlığımız imkanları ile 2 Milyon yumru olacak şekilde geliştirdik ve faaliyete geçirdik.
Yaptığı projelerle, gerçekleştirdiği çalışmalarla her zaman patates sektörüne rol model olan Enstitümüz, patates tohumluğu ile ilgili faaliyet gösteren özel sektör firmalarından talep olması durumunda, sektör için mini yumru üretimi gerçekleştirmeye hazırdır.
Enstitümüz geliştirdiği yerli ve milli tüm çeşitleri ile ülkemiz patates tarımının geleceği ve sürdürülebilirliğine ve dolayısıyla ülkemiz ekonomisine büyük katkı sağlayacak yatırımlar gerçekleştirerek, ülkemizin patates tohumluğu ihtiyacının tamamen yerli imkânlarla karşılanması noktasında Ar-Ge ve üretim faaliyetlerine aralıksız devam etmektedir. Tüm patates üreticilerimize sertifikalı, iyi kalitede ve yüksek verimli tohumluklar için var gücümüzle çalışıyoruz.” dedi.(Adnan Çelebi)
